Οι ποδοσφαιρικές «πληγές» του Μουντιάλ του 2014 για την Βραζιλία δείχνουν να έχουν πλέον επουλωθεί, όμως οι συνέπειες της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου θα είναι πάντα εμφανείς στην χώρα.
Όταν το 2007 η Κολομβία έκανε πίσω αποσύροντάς την υποψηφιότητά της για την διοργάνωση του Μουντιάλ του 2014 και στην Βραζιλία πανηγύριζαν για τη νίκη τους στον διαγωνισμό αυτόν κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την σωρεία λαθών στον σχεδιασμό που θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια.
Οι Βραζιλιάνοι έκαναν τα πάντα για να κάνουν την γιορτή του… βασιλιά των σπορ στο «σπίτι» του (όπως θεωρούν πολλοί την χώρα τους, κι ας έχει γεννηθεί το άθλημα στην Αγγλία) όσο πιο μεγαλοπρεπή γινόταν. Όμως, παρ’ ότι η διοργάνωση δεν είχε ευτράπελα και όλα πήγαν ρολόι, η χώρα ένιωσε στο πετσί της όλες τις συνέπειες του κακού σχεδιασμού που έκανε η κυβέρνησή της με την οργανωτική επιτροπή ξοδεύοντας εκατοντάδες εκατομμύρια σε γήπεδα και κρατικές υποδομές, τα οποία είτε κόστισαν παραπάνω απ’ ότι αναμενόταν είτε δεν έγιναν σωστά είτε δεν ολοκληρώθηκαν καθόλου σε κάποιες άλλες περιπτώσεις.
Τα 93 πρότζεκτ που προανήγγειλε η κυβέρνηση
Στην προεδρεία της χώρας από την μέρα που η Βραζιλία ανέλαβε την διοργάνωση του Μουντιάλ του 2014 μέχρι και την έναρξή του ήταν ο σημερινός πρόεδρος της χώρας, Λούλα Ντα Σίλβα μέχρι το Δεκέμβριο του 2010 και μετά ανέλαβε η Ντίλμα Ρούσεφ μέχρι και την διεξαγωγή της διοργάνωσης. Η κυβέρνηση του πρώτου που έκανε τον σχεδιασμό είχε στα χέρια της μία τεράστια ευκαιρία να κάνει μία λαμπρή διοργάνωση, η οποία κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Βραζιλιάνων. Μην ξεχνάμε πως είχε να φιλοξενήσει στην χώρα από το μακρινό 1950 και το «Μαρακανάζο».
Ανακοίνωσε, λοιπόν, πως μέχρι την έναρξη του Μουντιάλ σκοπεύει να ολοκληρώσει 93 διαφορετικά πρότζεκτ (!!) σε 12 πόλεις, η κάθεμία από τις οποίες θα φιλοξενούσε τέσσερα παιχνίδια. Ναι καλά ακούσατε. Οι άνθρωποι της κυβέρνησης το είδαν όλο αυτό σαν μία ευκαιρία να αναβαθμιστούν οι κρατικές δομές και πέρα από τα γήπεδα, να γίνουν πολλά ακόμη έργα που θα έμεναν στο κράτος και στους πολίτες του. Ωστόσο, η διεκπεραίωση ενός τόσο απαιτητικού σχεδίου δεν ήταν εύκολο να γίνει από ένα κράτος σαν την Βραζιλία, που η οργάνωση δεν είναι το δυνατό της κομμάτι (No offence, εμείς ζούμε στην Ελλάδα, είμαστε οι τελευταίοι που θα κρίνουμε).
Βασική προτεραιότητα τους στον σχεδιασμό των έργων αυτών ήταν η χρησιμότητα, αλλά και η βιωσιμότητά τους. Μάλιστα, η οργανωτική επιτροπή τόνισε πως τα έργα θα κρατηθούν όσο το δυνατόν σε πιο χαμηλό μπάτζετ, χωρίς να κινδυνεύσει εννοείται η ποιότητά τους,, αφού είχαν μάθει από τα παθήματα άλλων χωρών τόσο σε Μουντιάλ όσο και σε Ολυμπιακούς Αγώνες κλπ.
Το μπάτζετ λοιπόν για όλα αυτά ορίστηκε στα 13 δις δολάρια. Χρειαζόταν, πέρα από τα γήπεδα, να γίνουν αναβαθμίσεις στο οδικό δίκτυο της χώρας, σ’ αυτό των τρένων, στα αεροδρόμια, να δημιουργηθούν νέοι χώροι για τα media, καλύτερα ξενοδοχεία, ακόμη και χώροι για να στεγαστούν οι αποστολές των ομάδων. Το ένα απ’ αυτά τα 13 δις πήγε στην ασφάλεια ενώ 576 εκατ. μπήκαν στην άκρη για να δοθούν αργότερα στις συμμετέχουσες ομάδες, το μεγαλύτερο ποσό που είχε παρακρατηθεί από το μπάτζετ της διοργάνωσης για τον συγκεκριμένο σκοπό μέχρι τότε.
Δεν άργησε να γίνει εμφανές σε πολλούς όσο μειωνόταν ο χρόνος προς την έναρξη του τουρνουά πως οι εξαγγελίες της κυβέρνησης ήταν πολύ αισιόδοξες και όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να τελειώσουν στην ώρα τους.
Η πραγματικότητα
Πρώτη μεγάλη ανάγκη λόγω της τεράστιας έκτασης της χώρας ήταν η αναβάθμιση των αεροδρομίων τόσο προς τις πτήσεις εξωτερικού όσο και εσωτερικού, αφού αναμένονταν να έρθουν περί τις 600 χιλ. επισκέπτες. Σκεφτείτε πως οι αποστάσεις μεταξύ των 12 πόλεων που θα γίνονταν τα παιχνίδια έφταναν συνολικά τα 4 χιλ. χιλιόμετρα. Τελικά από τα 20 αεροδρόμια που ήταν προς χρήση στις πόλεις αυτές πέρασαν συνολικά 10 εκατ. επισκέπτες οι οποίοι ταξίδεψαν με εσωτερικές πτήσεις. Σε άλλα απ’ αυτά τα 20 φτιάχτηκαν καινούργιοι διάδρομοι προσγείωσης ενώ σε κάποια φτιάχτηκαν επιπλέον τερματικοί. Τα έργα αυτά είναι ιδιαίτερα σύνθετα λόγω των μέτρων ασφαλείας που απαιτούν, κάτι που φυσικά δεν είχαν προβλέψει σωστά οι διοργανωτές με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου τρία χρόνια πριν από την έναρξη της διοργάνωσης, αφού 10 από τα 13 πρότζεκτ στα αεροδρόμια είχαν μείνει πίσω χρονικά ενώ είχαν ξεπεράσει και το μπάτζετ τους.
Πώς αντέδρασε η κυβέρνηση μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο; Πούλησε τα τρία που θα ολοκληρώνονταν στην ώρα τους σε μία ιδιωτική εταιρεία αποκομίζοντας περισσότερα από 10 δις δολάρια με τα οποία θα μποορούσαν να συμπληρώσουν χρήματα σε άλλα από τα εν εξελίξει πρότζεκτ. Τελικά οι σημαντικές αναβαθμίσεις των αεροδρομίων ολοκληρώθηκαν στην ώρα τους, όμως, όπως είναι αναμενόμενο όταν κάνεις κάτι με την ψυχή στο στόμα, έγιναν λάθη. Στο Σάο Πάολο ο καινούργιος τερματικός του αεροδρομίου «Γκουαρούλος» άνοιξε ένα μήνα πριν ξεκινήσει το τουρνουά ένω στο άλλο αεροδρόμιο της πόλης το «Βιρακόπος» αναγκάστηκε να ανασταλεί η λειτουργία του καινούργιου διαδρόμου προσγείωσης εξαιτίας αμφιβολίων σχετικά με την ασφάλεια της λειτουργίας τους. Στην Φορταλέζα ο νέος τερματικός σταθμός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ στην ώρα του με αποτέλεσμα οι επιβάτες, όταν βγαίνουν από το αεροπλάνο, να πηγαίνουν σε μία μεγάλη σκηνή για να πάρουν τις αποσκευές τους. Άλλες επεκτάσεις σε αεροδρόμια έμειναν στην μέση.
Διαβάστε ακόμη: Κίνα: Το σχέδιο που θα την οδηγήσει στην κατάκτηση του Μουντιάλ
Όμως δεν ήταν μόνο τα αεροδρόμια που υπέστησαν αναβαθμίσεις. Σχεδιάστηκαν περίπου 4,3 χιλ. χιλιόμετρα νέων αυτοκινητοδρόμων, νέα μετρό, αλλά και νέοι σιδηρόδρομοι απλής τροχιάς. Στην πόλη Κουιάμπα σχεδιάστηκε γραμμή για τρένο 23 χιλιομέτρων αντί 800 εκατ. δολαρίων για να ενώσει το αεροδρόμιο με την πόλη. Φυσιολογικά αυτό το έργο θα περιμέναμε όλοι να είχε τελειώσει πριν την διοργάνγωση, αμ δε… Τον Μάιο του 2015, σχεδόν ένα χρόνο μετά την λήξη του τουρνουά, είχε ολοκληρωθεί λιγότερο από ένα χιλιόμετρο αυτού του σιδηροδρόμου. Οι μοντέρνοι σιδηρόδρμοι για το Σάο Πάολο και το Μάναους ακυρώθηκαν ενώ η επέκταση του μετρό στο Μπέλο Οριζόντε εγκαταλείφθηκε κι άλλα τέτοια ωραία.
Βέβαια ίσως είναι καλύτερα έτσι γιατί σε άλλες περιπτώσεις που πιέστηκε η κατάσταση για να ολοκληρωθούν τα έργα τσάτρα πάτρα είχαμε άσχημες καταστάσεις μετά. Στο Σάο Πάολο υπήρξε κατάρρευση ενός δοκαριού που στήριζε σιδηροδρομική γραμμή που ήταν υπό κατασκευή με αποτέλεσμα να πεθάνει ένας εργάτης και να τραυματισούν άλλοι δύο τρεις μέρες πριν το τουρνουά. Το έργο αυτό εν τέλει ολοκληρώθηκε μετά. Στο Μπέλο Οριζόντε υπήρξε κατάρρευση ανισόπεδης διάβασης που είχε κατασκευαστεί για το τουρνουά οδηγώντας στον θάνατο δύο ανθρώπων.
Πολλές φαβέλες στο Ρίο καταστράφηκαν για να γίνει χώρος για νέα κτήρια. Σπάνια οι κάτοικοί τους έπαιρναν χρήματα για την ιδιοκτησία τους ενώ καμία φορά ενημερωνόντουσαν μόλις λίγες ώρες πριν χρειαστεί να φύγουν απ’ αυτές. Υπολογίζεται πως εκδιώχθηκαν 170 χιλ. άτομα συνολικά.
Με την έναρξη του Μουντιάλ του 2014 είχαν ολοκληρωθεί πρότζεκτ που ισοδυναμούσαν μόλις με το 1/3 από τα 93 που είχαν αρχικά προγραμματισθεί. Πολλοί θεώρησαν πως αυτό οφειλόταν σε λάθη της επιτροπής σχετικά με τα αυστηρά χρονικά περιθώρια που έθεσε, αλλά και με τα ελλιπή μέτρα για την ασφάλεια των εργατών (σας θυμίζει κάτι αυτό;).
Οι «άσπρες ελέφαντες» που άφησε πίσω το Μουντιάλ του 2014 στην Βραζιλία
Το Μουντιάλ της Βραζιλίας έγινε σε 12 γήπεδα. Απ’ αυτά τα επτά ήταν ολοκαίνουργια ενώ τα άλλα πέντε ανακαινίστηκαν. Η χωρητικότητά τους κυμαινόταν από 39 μέχρι 76 χιλ. θεατές.
Κι εδώ ο σχεδιασμός δεν πήγε καθόλου καλά, παρ’ ότι αυτά τουλάχιστον ολοκληρώθηκαν στην ώρα τους και δεν υπήρξαν προβλήματα. Θυμηθείτε πως ο βασικός άξονας του σχεδιασμού της επιτροπής και της κυβέρνησης ήταν η βιωσιμότητα και η χρησιμότητά τους μετά τους αγώνες, αλλά και να μην ξεφύγει το κόστος τους.
Η κατασκευή ενός απ’ αυτά ήταν προγραμματισμένο να γίνει από τοπικούς επενδυτές, ωστόσο τελικά δημοσιογράφοι ανακάλυψαν πως χρηματοδοτήθηκε από τράπεζες του δημοσίου. Στο χτίσιμο όλων των γηπέδων χρησιμοποιήθηκε πράσινη τεχνολογία, η οποία ανέβασε αρκετά το κόστος τους, τόσο των νεόκτιστων, όσο κι εκείνων που θα υφίσταντο ανακαίνιση.
Το θρυλικό Μαρακανά το οποίο είχε χτιστεί για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950 ανακαινίστηκε κι εκεί έγινε και ο τελικός του Μουντιάλ του 2014. Η ανακαίνισή του αυτή κόστισε περισσσότερο από μισό δις δολάρια.
Στο Σαλβαδόρ κατασκευάστηκε το γήπεδο «Ιταϊπάβα Αρένα Φόντα Νόβα». Το παλιό γήεπεδο γκρεμίστηκε και στην θέση του κατασκευάστηκε το καινούργιο. Το 92% των πρώτων υλών για το νέο γήπεδο προήλθαν από το παλιό και πάλι όμως το κόστος του έφτασετ τα 250 εκατ. δολάρια.
Στην πρωτεύουσα Μπραζίλια τώρα κατασκευάστηκε το «Εστάδιο Νασιονάλ Μανέ Γκαρίντσα» στο οποίο διεξήχθησαν επτά αγώνες, οι περισσότεροι σε εκείνο το τουρνουά. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 2010 και είχε υπολογιστεί πως θα κόστιζε 300 εκατ. δολάρια. Τα έργα προχωρούσαν με γοργούς ρυθμούς μέχρι που πέθανε ένας εργάτης και με την καθυστέρηση που προήλθε απ’ αυτό το γεγονός το γήπεδο ολοκληρώθηκε το 2013. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό, όμως το κόστος του έφτασε τελικά τα 900 εκατ. δολάρια (τρεις φορές πάνω από το ποσό που είχε προϋπολογιστεί). Αυτό το κατέστησε τρίτο στην λίστα των ακριβότερων γηπέδων παγκοσμίως, μετά το Γουέμπλεϊ και το γήπεδο της Τότεναμ.
Η χωρητικότηά του έφτανε τους 70 χιλ. θεατές. Μετά το τέλος της διοργάνωσης δεν γέμισε ποτέ ξανά κι αυτό γιατί η μεγαλύτερη ομάδα της πόλης, Μπραζίλια FC έχει να αγωνιστεί στην πρώτη κατηγορία από το 2000. Στα καλά της παιχνίδια έφτασε τις 20 χιλ. κόσμο, που όμως χάνονταν στο αχανές αυτό γήπεδο, κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με το ΟΑΚΑ. Κάπως έτσι αυτό, όπως κι άλλα γήπεδα απ’ αυτά που φτιάχτηκαν για το τουρνουά, απέκτησε το παρατσούκλι του «άσπρου ελέφαντα», επειδή δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό ούτε καν σ’ αυτό που θα του επέτρεπε να καλύπτει τα έξοδα συντήρησής του, που μεταφέρθηκαν φυσικά στο κράτος. Σκεφτείτε πως σύμφωνα με ειδικούς το ποσό που απαιτεί ένα γήπεδο για την ετήσια συντήρησή του ισούται με το 10% του κόστους κατασκευής του.
Διαβάστε ακόμη: Παγκόσμιο Κύπελλο 2022: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη διοργάνωση του Κατάρ (8ος όμιλος)
Το χειρότερο παράδειγμα «άσπρου ελέφαντα» είναι χωρίς αμφιβολία το γήπεδο που φτιάχτηκε στο Μανάους, η «Αρένα του Αμαζονίου». Η πόλη αυτή βρίσκεται στην καρδιά του Αμαζονίου απέχοντας 1.500 χιλ. από την κοντινότερη πόλη. Δεν υπάρχουν δρόμοι που να οδηγούν εκεί από το Σάο Πάολο και την πρωτεύουσα Μπραζίλια. Ο μόνος τρόπος να πας είναι ταξιδεύοντας με το αεροπλάνο ή με το πλοίο μέσα από τα ποτάμια. Σίγουρα όμορφη και ιδιαίτερη τοποθεσία για να διοργανώσεις ένα γεγονός, αλλά καθόλου πρακτική για κατασκευές, αφού υπήρχε δυσκολία, πέρα από την μεταφορά του κόσμου, και στην μεταφορά των πρώτων υλών για την υλοποίηση της κατασκευής του γηπέδου.
Ταυτόχρονα οι περίεργες κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν εκεί έθεταν δυσκολίες τόσο κατά την κατασκευή (σκοτώθηκαν τρεις εργάτες), όσο και μετέπειτα αφού προκαλούν γρηγορότερη φθορά στο γήπεδο. Οι ντόπιοι στην αρχή ήταν χαρούμενοι για το έργο, όμως μετέπειτα κατάλαβαν πως ήταν μία σπατάλη χρημάτων. Εντωμεταξύ παρ’ ότι το Μανάους ήταν τότε η 7η μεγαλύτερη πόλη της χώρας έλαβε πολύ λίγα χρήματα από την κυβέρνηση για την κατασκευή του «Άμαζον Αρένα». Το γήπεδο ήταν πραγματικό στολίδι, όμως μετά το τέλος του Μουντιάλ του 2014 μάζευε μετά βίας 1.000 θεατές τη φορά ενώ έχει χωρητικότητα 44.300 θεατών.
Στην Κουιάμπα η «Αρένα Παντανάλ», που κόστισε 215 εκατ. δολάρια, σταμάτησε να λειτουργεί σε λιγότερο από ένα χρόνο μετά τους αγώνες για να διορθωθούν κάποιες αστοχίες που είχαν γίνει. Τα αποδυτήρια του γηπέδου έγιναν καταφύγιο για τους άστεγους της πολης.
Θρύλοι του ποδοσφαίρου της χώρας μίλησαν για την έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές, για το χτίσιμο σταδίων σε περιοχές που δεν είχαν μέλλον, για τους δεκάδες που πέθαναν και τους χιλιάδες που η ζωή τους άλλαξε προς το χειρότερο.
Γενικότερα υπήρξαν μεγάλες αναταραχές και διαδηλώσεις μέχρι και την έναρξη της διοργάνωσης από τους πολίτες της χώρας που θεωρούσαν πως τα τόσα χρήματα που επενδύθηκαν στο Μουντιάλ θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της, το οποίο δεν βρισκόταν σε καθόλου καλό σημείο.
Το γκράφιτι του καλλιτέχνη του δρόμου Πάουλο με το παιδί που πεινάει και στο πιάτο του έχει μία μπάλα ποδοσφαίρου έγινε η εξωγηπεδική εικόνα του Μουντιάλ.
Πηγές: Sideprojects, Wikipedia
